1928 YILINDA OSMANLICA BASIMI YAPILMIŞ SALNAME IĞDIRLI İŞ İNSANLARINA IŞIK TUTACAK
Iğdır Eski Meslek Yüksek Okulu Müdürü Turgut Öcal’ın yıllardır muhafaza ettiği “Salname”, Iğdır bölgenin ticaretteki ne denli köklü olduğunun delilli olarak ortaya koyuyor.
Turgut Öcal, 1928’ci yıllarda bölgede hangi iş kollarının bulunduğu ve o dönemde faaliyet gösteren iş insanlarının adları, meslekleri ve adreslerinin bulunduğu salname hakkında bilgi verdi.
Eski Iğdır Meslek Yüksek Okulu Müdürü Turgut Öcal, ”Bu elimizdeki şu eski yazıyla (Osmanlıca) yazılmış 1928 yılına ait ki o zaman tam harf inkılabının da olduğu yıllardır. Ama Osmanlıca yazılmış olan Türk Ticaret salnamesi, kısacası Ticaret yıllığıdır. ‘Salname’ zaten bir yıl içinde meydana gelen olayları ve çeşitli durumları gösteren senede bir defa çıkarılan kitabın adıdır. Elimizde bulunan büyük ticaret salnamesi 1746 sayfa olup, 1928 yılına ait ticaret yapılan tüm il ve ilçelerimizdeki ticaret faaliyetlerini tespit etmiştir. Bu Türkiye genelinin tümü burada mevcuttur. Bu 1746 sayfada mevcuttur. Bu işleri yapanların mesleki adları isimleri ile birlikte il ve ilçe adlarını ve adreslerini çok açık bir şekilde vermektedir. Biz de onu günümüz Türkiye Türkçesine ve yeni harflere çevirerek size sunmaya çalıştık. Bu çalışmamızda 1928 yılına ait kendi yönetimimizdeki ticari faaliyetler, tüccarlar, esnaf ve sanatkarları ad ve adresleriyle sunmak istedik ve aşağıdaki il ve ilçelerde de bu işler yapılmıştır. Ben size Doğu Anadolu'daki sunulan ilçelerden ve illerden bahsediyorum. Başta Iğdır olmak üzere ki o zaman 1928 Iğdır il değildir. Sonra Kars, Erzurum, Ardahan, Arpaçay, Göle, Kağızman, Kara Kilise, kulp ki Tuzluca'dır bu Sarıkamış yukarıdaki il ve ilçelerde aşağıdaki meslek adlarını sıralıyorum. Bu kitapta Doktorlar verilmiş, 1928 yılına ait bu il ve ilçelerde eczacılar, eskiciler, ekmekçiler, kasaplar, bakkallar, boya tüccarları ve ticareti yapanlar, Perver çarlar o zamanca adıyla bu meslek adı peynir tacirleri, tuhafiyeciler, terziler, tenekeciler, cemiyetçiler, kulüpler, yurtlar ve benzeriler, halıcılar, halı tamircileri, hancılar, hırdavatçılar, tuhafiyeciler, teafiyeciler ayakkabıcı anlamına geliyor. Evet, üreticiler, terlikçiler, tamirciler, debaklar, değirmenciler, demir tacirleri, demirciler. Deveciler o zaman deve ticareti de yapılmış, zahireciler, züccaciyeciler, saatçiler, şekerciler, sabun tacirleri. Kalaycılar, kasaplar, kantariyeciler, kunduracılar, kuyumcular ve kitapçılar o döneme ait.
Iğdır da olan?
53 tane meslek adı ve o mesleklerde bu işleri yapanların adresleri de yazılıdır. Şimdi Iğdır’la ilgili çevirimizi size arz ediyorum. Iğdır bu ticaret Salnamesinde hangi sayfalarda hangi adlarla geçmektedir? Evet, ekmekçiler var. Iğdır'la ilgili 536. sayfada bakkallar var, berberler var, tuhafiyeciler var, terziler, hancılar, demirciler, şekerciler, kasaplar, kunduracılar, manifaturacılar, marangozlar, nalbaltlar, yemeniciler. Iğdır'la ilgili bu mesleğe yapan kişilerin ad ve adresleri şu anda tespitimiz içerisindedir.
Mesela o döneme ait Iğdır kasaplarının adlarını veriyor ve bu salnamede 536 sayfada İbrahim Çavuş isminde birisi belediye karşısında 1928'de kasapmış. Ispirli Süleyman belediye karşısında kasapmış, 1928'de. Yalnız Adı talip olan birisi kapan meydanında kasapmış bir de Kadıkışlak'lı Muhsin hükümet caddesinde 1928'de kasapmış, Yusufelili, Mustafa efendi ve şeriki Yani ortağı orada kasaplar sokağında kasapmış. Şimdi Iğdır'la ilgili bu kadar kasap vardır. Ama Iğdır'la ilgili diğer birçok meslek adlarından bahsettim. Her meslek adındaki kişilerin adları ve nerede bu işi yaptıkları yazılıdır”
Salnamede doktorlar hakkında yazılan bilgilere göre bölgede sadece Erzurum’da 13 tane doktor olduğu ve bölgede başka il ve ilçelerde bir tane bile doktor bulunmadığı yazılı olduğu görüldü.
Turgut Öcal bu eserin günümüz Türkçesine çevrilmesi gerektiğini ve bunun yapacak iş insanına minnet duyacaklarını sözlerine ekledi.
