AZERBAYCAN BAKÜ TÜRK ŞEHİTLİĞİ VE ANITI 1918 yılında Bolşevik ve İngilizlerin destekledikleri Ermeniler Azerbaycan’ı işgal ediyor ve Azerbaycan’da büyük bir katliam başlıyor. Çoluk- çocuk, yaş ayırt edilmeksizin binlerce insan zulme uğruyor, katlediliyor. Ortaya çıkan görüntüyü ise hayal etmek bile istemezsiniz. Azerbaycan ile Dağıstan Osmanlı’dan yardım istiyor. Enver Paşa’da kardeşi Nuri Paşa komutasında 12 ile 14 bin arası askerden oluşan 3 tümeni Azerbaycan’a gönderiyor. Katılan Azeri ve Dağistanlı gönüllüler ile bu sayı 20 bine ulaşıyor.Kurulan ve gönderilen bu ordunun amacı Enver Paşa'nın isteğiyle kargaşa içinde bulunan Azerbaycan ve Dağıstan'ı Rus işgalinden kurtararak bağımsızlıklarını ilan etmelerine yardımcı olmak, Kafkasya'da bulunan askerlere eğitim ve silah desteği vermek amacıyla kuruldu.Azerbaycan'da ilk savaş Gence'deki Ermeni mahallesinde silahları toplarken çıktı. Kafkas İslam Ordusu Gence'den sonra Bakü'ye ilerlerken, 2 Nisan 1918'de Van'ı işgalden kurtarmış olan Ali İhsan Sabis Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu da İran sınırını geçerek 8 Haziran 1918'de Tebriz'e girdi.Kafkas İslam Ordusu'na bağlı birlikler Bakü Muharebesi'ni kazanarak 15 Eylül 1918'de Bakü'ye girdi, Bakü şehri işgalden kurtarılıp başkent Gence’den Bakü’ye taşındı. Bu savaşlarda 1130 Osmanlı askeri şehit oldu. Ekim ayı başında bir Osmanlı müfrezesi de kuzeye ilerleyip Derbent'e ve Mahaçkale'ye girdi ve Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'ne askeri destek verdi.30 Ekim Mondros ateşkes antlaşmasıyla 15 Aralık 1918 yılında Osmanlı ordusu Azerbaycan’dan çekildi. Bu kahramanlar Erzurum’daki 15 Kolorduya katılıp Anadolu’nun işgalden kurtarılıp, Cumhuriyetin ilanında Ankara’daki 20 Kolordu ile büyük hizmetler yaptılar.Gence bölgesine giriş yapan binlerce askerin başındaki kırmızı fesleri ve püskülleri ise uzaktan gelincik tarlasını andıran bir görüntü oluşturuyordu. Gelincik, Azeri dilinle “lale” demek olunca da şair Telman Haciyev, kalemi eline alıp bu görüntüye şu dizeleri yazıveriyor:“Yazin evvelinde Gence colundeCixiblar yene de dize lalelerYagisdan islanan yarpaqlarSeribler dereye duze lalelerLaleler lalelerLaleler laleler”Bugün, sevilerek söylenen Azeri türküsü; Azerbaycan’ı zulümden kurtaran Osmanlı ordusu askerlerinin feslerine ve fesleri ucundaki püsküllerin gelincik tarlasını andıran görüntüsüne yazılmıştır.Dünya barışına çok büyük emek veren dünyaya Nizamı Alem getiren kahraman Türk ordusu ve onun kahraman Mehmetçikleri Türk şehitleri, Anadolu'nun bağrında yatan yüz binlercesi gibi 3 kıtaki 34 ülke toprağında bulunan ebedi istirahatgahlarında da Türk bayrağının gölgesi altında uyuyor. Yurt dışında en fazla Türk şehitliği 9 şehitlik ile kardeş Azerbaycan ilk sırada yer almaktadır. Oradaki şehitlerimiz kendi öz doğma vatanında gibi huzur içinde yatmaktadır. Kardeş Azerbaycan şehitlerimizi bağrına basmış, onu kendi öz doğma evladı kabul etmiştir.1918'de Bakü Muharebesi'nde Bolşevik-Ermeni Taşnaklar ile Bakü Sovyeti'ne karşı Azerbaycan güçleriyle birlikte savaşan Kafkas İslam Ordusu'nda 1.130 asker ve subay şehit oldu.Bakü Türk Şehitliği ve Anıtı (Azerice: Bakı Türk Şəhidliyi), Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de bulunan bir anıt mezardır. Şehitlik, 15 Eylül 1999 tarihinde açılmış olup Şehitler Hiyabanı'nda yer almaktadır ve Bakü Muharebesi'nde ölen Osmanlı askerlerini anmak için inşa edilmiştir. Şehitlerin isim levhalarının bulunduğu bir ara sokak, bir cami ve bir anıttan oluşmaktadır.Azerbaycan’ın bir çok yerinde Türk şehitleri yatmakta, Azerbaycan Türkleri başta Nuri Paşa olmak üzere şehitlerimize çok büyük değer ve itibar göstermektedir. Sözümü bir Azerbaycanlı şairin Türk şehidimizin dili ile yazdığı bir şiirle son verirken, tüm şehitlerimizi rahmet ve saygı ile yad ediyorum. Ruhları şad mekanları cennet olsun.Garip düşüp öz yurdumdan elimdenhasret galdım öz baba toprağınaBilirem ki atam anam illernen ümitle düşüp sorağımaDeğirdim garibim garip düşmüşüm ay ata güneş teki etmiştim guruGöyçay beni hele o kadar sevdi ben daha özümü saymıram garipArtık Göyçay bana doğma vatandı bende bu şehrin vatandaşıyamMeni azizliyip uca tuttular onların en aziz can gardaşıyamRuhum çok sevinip rahatlık tapır her meni ziyaret olandaKörelir ruhumun hisleri herden mezarım üstünde göz dert olandaDoğma Göyçaylılar canı gönülden ziyaret ediyorlar beni her zamanRazıyım halımdan ruhum ferahtır çünkü ruhum için okunur kuranMezunlar birliği mezarım üste helallik istiyor menden ay anaŞehit şerbetini içtiğim günü helallik vermişim Azerbaycan’aDOĞUKAN BEY
