Alican Sınır Kapısı

Iğdır ovası “Sürmeli Çukuru" olarak da bilinen ovanın Aras Nehri ile ikiye ayrılan ve kuzeyde, Ermenistan'da kalan kısmına "Sahat Çukuru" denmektedir. Aras nehrinin sulayıp bereket kattığı bu eşsiz iki coğrafya bir elmanın iki yarısı gibi kadim Türk yurdudur.

      Iğdır 1420 yılında Karakoyunlu devleti döneminde Revan iline dahil bir ilçe merkezi oldu. Iğdır Akkoyunlu, Safevi, Osmanlı, Kaçar Türk devletlerinin hakimiyetinde kaldı. Iğdır 1747-1828 yılları arasında Revan Hanlığı hakimiyetinde 81 yıl kaldı. Revan Hanlığının 1827 yılında Çarlık Rusya tarafından işgal edilmesiyle Iğdır ili de 1917 yılına kadar 90 yıl Çarlık Rus işgali altında kaldı. Ruslar Iğdır ilini Erivan vilayetine bağlı bir sancak merkezi yaptılar.

     Ruslar 1895 yılında Aras nehri üzerinde Alican köprüsünü yapıp Iğdır’ı şose bir yol ile Erivan vilayetine bağladılar. 1917 Bolşevik ihtilali ile Ruslar bölgeden çekildi. Iğdır’da bu yüzden otorite bolluğu ve siyasi belirsizlik ortaya çıktı. 1918 yılında Erivan ve çevresinde Ermenistan devleti kuruldu. Kurulan Ermeni devleti Iğdır’ı kendi toprağı kabul etti. 1920 yılında Iğdır Ermeni işgalinden kurtarıldı. Türkiye- Ermenistan sınırı Aras nehri oldu. Ermenistan 1920 yılında Sovyetler Birliği işgaline uğradı. Iğdır Ermenistan’ın Sovyetler Birliğin işgali ile Sovyetler Birliği ile sınır olmuş oldu.

     Ermenistan ile aramızdaki Alican köprüsü 178 metre uzunluğundadır. Ermeniler çekilirken köprünün ahşap kısmını yaktılar. Köprü adını savaş sırasında kahramanca savaşan “Ali” ile “Can” isminde iki askerden almıştır. Köprü 1946 yılında Türkiye ve Sovyet Rusya tarafından yeniden yapıldı. Köprünün 90 metresi beyaza boyanmıştı Türkiye, 88 metresi kırmızıya boyanmış Ermenistan tarafında bulunmaktadır. Köprü ve sınır kapısının Türkiye tarafı Orta Alican Köyü Karakoyunlu Iğdır, Ermenistan tarafın da ise Malkara köyü bulunmaktadır. Alican köprüsü Karakoyunlu ilçesine 7 km Iğdır merkeze ise 20 km uzaklıkta yer almaktadır. Iğdır merkezden sınıra kadar yol asfalt kaplıdır. Ermenistan Türkiye sınırı 328 km uzunluğunda olup, birisi Kars-Akyaka,diğeri Iğdır-Alican olmak üzere iki sınır kapısı var.

     Ermenistan nüfusunun yüzde % 70 kısmı Alican köprüsüne yakın yaşamaktadır. Başkent Revan (Erivan) sınıra çok yakın olup, Iğdır- Erivan arası 38 km olup kara yolu ile bağlıdır. Ermenistan’ın Batı’ya açılan tek kara yolu bağlantısı en yakın en uygunu bu Alican sınır kapısıdır. Bu sınır kapısı 1920-1939 yıllarında karşılıklı olarak Türkiye-Sovyet Rusya tarafından ticari alışverişe açıldı. O yıllarda Türkiye’den canlı hayvan Rusya’dan çeşitli makine ve şeker gibi karşılıklı ticaret yapıldı. Iğdır o yıllarda canlı ticaret ve lojistik üs oldu. Ticaret çok gelişti bölge insanı kazançlı çıktı. Ancak Rusya’nın Kars, Ardahan’ı, istemesi ikinci dünya savaşı yüzünden kapı kapatıldı. 1988 Ermenistan’daki deprem için Ermenistan’a yardım amacıyla açıldı 1993 Kelbecer’i işgali yüzünden kapatıldı.

      Ermenistan duyurdu: Türkiye sınır kapısını yeniledik, bekliyoruz...Ermenistan, Türkiye sınırındaki Alican Sınır Kapısı'nın Ermenistan tarafının (Margara Sınır Kapısı) tamamen yenilenerek hizmete hazır hale getirildiğini açıkladı.
Ermenistan'ın resmi haber ajansı Armenpress'in haberine göre, Ermenistan Devlet Gelirler Komitesi Başkan Yardımcısı Karen Tamazyan, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, Margara Sınır Kapısı'nın yenilenerek gerekli teknik altyapıya kavuşturulduğunu ve hizmete açılmak üzere hazır olduğunu belirtti.Tamazyan, "Gümrükle ilgili teknik vasıtalar, pasaport kontrolü ve sınır görevlileri kapsamında yolcu hizmetlerinin sağlıklı şekilde yürütülebilmesi için tüm altyapılar hazır." ifadelerini kullandı.

      Üçüncü ülke vatandaşlarına açılması kararı alındı Türkiye ve Ermenistan normalleşme süreci özel temsilcileri Büyükelçi Serdar Kılıç ve Ermenistan Parlamentosu Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan, 1 Temmuz 2022'de bir araya gelmişti.
Görüşme sonrası yapılan açıklamada, "Taraflar, Türkiye ile Ermenistan arasındaki kara sınırının iki ülkeyi ziyaret eden üçüncü ülke vatandaşlarının geçişine mümkün olan en yakın zamanda açılması üzerinde mutabakata varmışlar ve bu konudaki gerekli sürecin başlatılmasına karar vermişlerdir." ifadeleri kullanılmıştı. Türkiye-Ermenistan sınırı, 1993'te Ermenistan'ın Azerbaycan topraklarının bir kısmını işgal etmesi nedeniyle kapatılmıştı.

     Ağrı Dağı, Yahudilik ve Hristiyanlık inançlarına göre Büyük Tufan'dan sonra Nuh'un gemisine ev sahipliği yapması dolayısıyla efsanevi özelliği olan bir dağdır. Ağrı Dağının zirvesi dahil % 65 hissesi Iğdır iline aittir. Ermenistan devleti Rusya’nın desteği ile 1918 yılında kadim Türk toprakları üzerinde kurulmuştur. 1920 yılına kadar Iğdır Erivan’a bağlıydı. Ermenistan topraklarının % 80 Türk ve Müslümandı. Iğdır’da Türk, Kürt, Ermeni, Ezidi yüzyıllarca beraber yaşadı. Iğdır’da yaşayan Ermeni ve Ezidiler Ermenistan’a, Ermenistan’da yaşayan bir çok Türk ve Müslümanda Iğdır’a gelip yerleşti.

     Dünyada 6-7 milyon Ermeni bulunmakta olup bunun 3 milyona yakını Ermenistan’da yaşamaktadır. Türkiye’de yalayan Ermeni vatandaşlarımız, Ermenistan’dan gelip ülkemizde çalışan binlerce Ermeni vatandaşı bulunmaktadır. Ermenistan’da birçok mal Türkiye’den Gürcistan, İran üzerinden gitmektedir. Iğdır insanı maalesef bu ticaretten bir fayda görmemektedir. Son günlerde Azerbaycan- Ermenistan arasında barış rüzgarları esmektedir. Azerbaycan işgal ettiği toprakları geri aldı, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü kabul ediyor.

     Temkinli ve dikkatli olmak şartı ile Alican sınır kapısının açılması lazım. Aras nehrinin her iki yakasındaki insanlar ticaret, turizm ile birbirlerini daha iyi tanıyıp karşılıklı çıkar içinde bulunmaları gerekir. Alican köprüsü ve sınır kapısı düşmanlık ve nefreti bitiren bir barış köprüsü olabilir. Geçmiş yaşananlardan ders alınıp, barış ve hoşgörünün yolu açılabilir. Kapının açılması ile her iki taraf karşılıklı ticaret ve seyahatler ile birbirini daha iyi tanıyabilir. Aslında yüzyıllarca aynı coğrafyada beraber yaşadık o kadar ortak yönlerimiz var ki, Türk milleti büyük ve barışsever bir millettir. Bizlere bir adım gelene yüz adım gideriz. Bizlere ihanet edip yanlış yapanın da sevmeyiz. Dost olup dost gelen herkes başımız üstüne. Düşmanlıkların son bulup ebedi dostluklar kurulması dileğiyle…