Azerbaycan bir coğrafi isimdir. Anadolu gibi. Bir ulus ismi değildir. Doğru ifadeyle Azerbaycan Türkleri, aynı Türkiye Türkleri gibi Türklerin Oğuz grubundandır. Türkiye Türkleri gibi has Oğuz boyundan ve Türkiye Türkleri gibi Türk asıllıdır. Azerice diye dil yoktur. Azerbaycan Türkçesi vardır. Yalnızca bölgesel şive farkı bulunmaktadır. Azerbaycan Türkleri Kafkasya ve İran platosu arasındaki geniş arazide yaşayan bir Türk halkı. En büyük nüfusu İran Azerbaycanlıları oluşturur. 300 milyon Türk dünyası içinde 55 - 60 milyon nüfusları ile Türkiye Türklerinden sonra ikinci sırada yer almaktadır.
Azerbaycan Türkü kardeşlerimize, Azeri demek... Peki, Azeri ifadesini kullanmamız doğru mu? Azeriler aslında kim? Azerbaycan bir bölge ismi. Bölgede türkler var, tatlar var, talışlar var, kürtler var, lezgiler var, yahudiler var (bu kısmı biraz karışık bir mesele), eskiden ermeniler vardı... anadolu'da yaşayanlara "anadi" deniyor mu yok. O zaman tıpkı Anadolu’da yaşayan Türkiye Türkleri gibi Azerbaycan’da yaşayan Azerbaycan Türkleri de Oğuz boyuna mensup Türk dünyasının has evlatlarıdır. Azerbaycan'lı başka, Azeri başka. Türkler arasında Azeri diye bir millet yoktur. Bunu Stalin çıkardı. Sovyetler Birliği Mustafa Kemal Atatürk’ün Anadolu’da Türkiye Cumhuriyeti’ni kurup milli ve Türklük şuurunu güçlendirmesi Rusları endişelendirdi.
Ruslar Anadolu’daki Türkler ile Sovyetler Birliğinde yaşayan Türklerin birlik kurup birleşmesinden endişe duymaya başladılar. 1937 yılında Sovyetler Birliğinde Azerbaycan ve Gürcistan’da yaşayan Türklerin milliyetine “Türk” diye yazılıyordu. 1937 yılından sonra bu uygulamadan vazgeçildi. Sovyetler Birliği 1944 yılında Türkiye ile sınır olan Gürcistan’daki Ahıska Türklerini toplu göçe zorlayıp Orta Asya’ya gönderip “Tehçir” etti. Ermenistan’da yaşayan Azerbaycan Türklerini de zorla göç ettirdi. Zengezur koridorunu Ermenistan’a verip Azerbaycan’ı Nahçivan ve Türkiye’den ayırdı. Zengezur koridorunu Ermenistan’a vererek, Ermenistan’ı İran’a sınır yaptı. Bu hamle ile Türkiye ile Türk dünyası arasındaki kara bağlantısı kesildi. Rusların da desteği ile kadim Türk yurdu olan Batı Azerbaycan İrevan Hanlığı toprakları üzerinde yaşayan tüm Türk ve Müslümanları buradan göçe zorlayıp 29.743 km2 Batı Azerbaycan toprakları üzerinde hiçbir Türkün dahi yaşamadığı Garnizon Ermenistan devletin kurdu Ruslar.
Ruslar Sovyetler Birliğinde yaşayan Türkleri kimliksizleştirip asimle etmek için onlara siz Türk dillisiniz ama Tür değilsiniz diyerek Azerbaycan Türküne Azeri dedikleri gibi Kazak, Özbek, Türkmen, Kırgız gibi adlar vermeye başladılar. Eğer biz Azerbaycan Türkü değil Azeri isek o zaman Fuzuli, Nesimi, Sabir, Vagif’de bizim değildir. Azeriler Zagros eteklerinde yaşayan Fars dilli bir topluluktur. Onların Azerbaycan Türkleri ile hiçbir ilişki ve alakaları yoktur. Erdebil’de ve Tebriz’de onlara “Acem” diyorlar. Ülkemiz Azerbaycan ama milliyetimiz Azerbaycan Türküdür. Dünyada 22 farklı adla Arap devleti var adları farklı olsa da onlar kendilerini milliyet olarak “Arap” kabul ediyorlar.
Türk lehçeleri toplamda; Kuzeybatı (Kıpçak), Kuzeydoğu (Sibirya), Güneydoğu (Karluk) ve Güneybatı (Oğuz) olmak üzere 4 gruba ayrılır.
Azerbaycan, Türkiye, Türkmenistan ve Gagavuzya, Oğuz grubunda yer alır. Bu gruptan olan Azerbaycan hem konum itibariyle hem de lehçe olarak Türkiye'ye oldukça yakındır. Türkiye, Azerbaycan'ın özerk cumhuriyeti Nahçıvan ile sınır komşusudur. Konuşma ve yazı dili olarak iki tarafta birbirini kolayca anlayabilmektedir.
Türk milleti çok büyük ve tarihi şan ve şerefle dolu bir millettir. Tarihten Türk milletini çıkar tarih diye bir şey kalmaz. Türk milletini bölüp parçalamak için düşman her türlü fitne ve hainliği yapmaktadır. Geçmişinde büyük olan millet geleceğinde de büyük olur. Kaçınılmazdır bu millet zihnindeki kelepçeleri çözdüğü vakit, yine nizamı alem için tarihin kendine verdiği rölü hakkı ile yerine getirir. Çünkü su suya benzer geçmiş geleceğin aynasıdır. Türk milleti ve Oğuz boyunun asil bir parçası olan 60 milyon Azerbaycan Türkü dosta güven düşmana korku veriyor. Azeri diye bir şey yoktur. Azerbaycan Türkleri vardır. Türkiye Türkleri, Kıbrıs Türkleri, İran Türkleri der gibi. Azerbaycan Türkleri demek gerekir. Aslında sadece Türkler demekte kafidir. Tarihte olmadığı gibi bugün de “Azeri” denilen bir halk yok; Türk var. Ve Türk’e, Türk demek hepimizin ortak ödevi. Bir daha tekrarlayalım, dilimiz alışsın: Azerbaycan Türkleri.
Azeri yok!
Azerice yok!
Azerbaycan Türkü var!
Azerbaycan Türkçesi var!
Birleşme önce dilde, sonra zihinde başlar! Diğer Türk Cumhuriyetleri için de aynı terminolojiyi kullanalım.