Kaçardoğanşalı Köyü

  Iğdır Karakoyunlu ilçesinin 19 köyünden birisi olan Kaçardoğanşalı köyü verimli sulak toprakları, stratejik konumu ile Iğdır ilinde sulanan alan itibarıyla Melekli beldesinden sonra 2 sırada yer almaktadır.

     Kaçardoğanşalı köyünün Kuzeyin de Aras nehri Ermenistan, Güneyin de  Ağrı Dağı, Batısın da Iğdır, Doğusun da Aralık ilçeleri bulunurken, köy Koçkıran ( Dize), Cennetebat, Taşburun, Bayatdoğanşalı, Gökçe’li, Şiraçı, Orta Alican ve Aşağı Alican köyleri ile komşudur.

    Kaçardoğanşalı köyü Iğdır merkeze 21 Karakoyunlu ilçesine 7, Alican sınır kapısı ve köprüsüne 3, Ağrı Dağının bitimi olan Kirelere 3 km uzaklıktadır. Köyün batı topraklarından geçen yol Ermenistan sınırı Alican sınır kapısına, köyün Güney tarafından geçen yol köye 3 km mesafede olan yol ise Nahçivan Dil Ucu kapısı ile İran Borualan sınır kapılarına gitmektedir. Iğdır Erivan arası 57,6 km olup, Kaçardoğanşalı köyü Ermenistan’ın başkenti Erivan’a çok yakın mesafede olup çıplak gözle görülmektedir.

     Kaçardoğanşalı köyü 1960 yıllardan sonra artarak yurt dışı, Iğdır merkez, batıdaki büyük şehir merkezlerine çok göç vermiştir. Köy denizden 849 metre rakım üzerinde kurulmuş, 1886 Rus nüfus sayımında köyde 789, 1915 Rus nüfus sayımında köyde 1.173 Azerbaycan Türkü yaşanmaktaydı. Köy en yüksek nüfusa 1975 yılında 1.860 kişi ile ulaşmış, bu tarihten sonra verdiği göçle nüfusu sürekli azalarak 2023 yılında köyde 371 erkek, 351 kadın olmak üzere köyde 722 kişi yaşamaktadır. Bugün Karakoyunlu ilçesinde 19 köy arasında nüfus olarak 5 sıradadır. Kaçardoğanşalı köyü insanı özellikle Almanya, Hollanda, Avusturya, Fransa, Belçika gibi Avrupa ülkeleri ile Iğdır, İstanbul, İzmir, Bursa, Tekirdağ, Ankara, Antalya il merkezlerine aşrı göç vermiştir. Köy eğer göç vermeseydi 9 ile 10 bin arası bir nüfusa sahip olurdu.

     Kaçardoğanşalı köyünü farklı kılan bir çok özellik bulunmaktadır. Bu köyün adı 1590 İrevan Tahir defterlerinde geçmektedir. Buda köyün bilinen yazılı tarihini en az 433 yıla götürmektedir. Bu köyü kuranlar 24 Oğuz boyuna mensup olan Osmanlı devletini kuran Kayı boyu ile kardeş plan Bayat boyunun Kaçar kolundandır. Bayat boyunun içinden çıkan Kaçarlar tarihte örgütlü, savaşçı, Türklük şuuru yüksek namlı bir koldur. Kaçarlar tarihte Anadolu, Kafkasya’da kurulan Türk devletlerinin siyasi ve askeri yapılarında aktif bir şekilde görev alarak nam salmış tarihin akışını değiştirmişler. Kaçarlar yakın tarihte Kaçar devletini ve İrevan Hanlığını kurmuşlardır.

      Bu köy tarihte nam salmış Kaçar boyuna bağlı Türkmenler tarafından Bayatdoğanşalı köyü ile ortak kurulmuştur. Bu köyden ayrılan bir kısım aile Tuzluca ilçesinin Üçkaya (Ekerek) köyü ile Kars merkeze gitmişlerdir. 18 yüzyılda Bayatdoğanşalı köyü Kaçardoğanşalı köyünden ayrılmıştır. Köyün adı, 1854 yılında Tuğanşalu ya da Doğanşalu, 1928 yılında ise Kacar Doğanşalı olarak geçmektedir. 1992 yılında da Kaçardoğanşalı köyü olmuştur.

     Bu köyümüz stratejik konumu, kurucularının Kaçar boyundan olması, köklü ve eski bir geçmişe sahip olması, tarihte bölgede üstlendiği görevler itibarıyla farklılık göstermektedir. 1895 yılında açılan Alican köprüsü şose bir yolla Iğdır’ı Erivan Vilayetine bağlıyordu. Bu yol Kaçardoğanşalı köyünün batı topraklarından geçmekteydi. O zaman Orta Alican köyü kurulmamıştı. Kaçardoğanşalı köyü Kuzey Batıdan Mürşitali, Yukarı Alican, Güney Doğudan ise Taşburun gibi Ermeni yerleşim yerlerinin ortasında onlarla komşu idi. Taşburun büyük bir Ermeni yerleşimi olup burada 3 Tabur Ermeni askeri gücü vardı. Meşhur insan kasabı General Drastamat Kanyan DRO burada konumlanmıştı.

    Kaçardoğanşalı köyü Erivan Vilayetine yakın konumda, Erivan-Iğdır yolu Alican köprüsü ile sınır, Taşburun, Mürşitali, Yukarı Alican yaşayan yerli Ermenilerle sınır ve komşu idi. Düz ovada, orman ve Kire’den uzak konumdaydı. Kaçardoğanşalı köyü silahlanmış milis kuvvetleri kurmuştu. Ermeni Taşnak Çetelerine ölümüne direnip köye sokmadılar. Taşburun’da General DRO’nun yenilip son anda esir olmaktan kurtulmasındaki zaferde Kaçardoğanşalı köyü Halk destesi ( Milislerinin) etkisi ve kahramanlığı büyük rol oynamıştır.

    Kaçardoğanşalı köyü Iğdır Milli Cumhuriyetinin kurulmasında büyük destek olmuş, köyden Süleymanoğlu Abbas Aydın İaşe Bakanı olmuştur. Halk milislerinin silahlanıp eğitilmesinde Süleymanoğlu Abbas büyük görevler almıştır. Köydeki siviller son ana kadar direnip, Ağustos 1919 yılında “ Kaç Ha Kaç” denilen olayla Güney Azerbaycan’a gaçgın düşmüşlerdir. Bu olaylarda köyümüz insanı çok kayıp vermiş, köy camisinden birisini de Ermeniler yakmıştır.

    Bölgenin Ermeni işgalinden kahraman ordumuz ve bölgedeki milis güçleri tarafından kurtarılmasıyla köye dönüşler olmuştur. Askeri birliklerimizden bir kısmı bu köyde konumlanmış, daha sonra çekilmişlerdir. Ermeniler giderken her tarafı yakıp yıkıp, yağma ve talan etmişlerdir. Köyün dönen sakinlerin yanında Güney Azerbaycan’dan köyümüze gelip yerleşenler olmuştur. Bu köyde Güney Azerbaycan İran’dan gelip yerleşen çok aile vardır.

    Eski bir yerleşim yeri olan, şanlı ve soylu Kaçar boyunun kurduğu Kaçardoğanşalı köyü 4 mahalleden oluşmaktadır. Köyde hemen hemen herkes bir biri ile akrabadır. Köyde 1964 yılında DSİ sulama kanalları açtı. 1969 yılında Elektirik geldi. 1935 yılında ilkokul, 1976 yılında ortaokul açıldı. 1970 yıllarda köye sinema açıldı. Büyük su kanalı bu köyden geçmekte olup köyde sulama sorunu yoktur. Köyde iki cami, sağlık evi, köy odası, muhtarlık evi bulunmakta, içme suyu ve asfalt yapılmıştır. Köyde eski ve yeni iki mezarlık bulunmakta olup ihate duvarları yapılmıştır. Köyden il ve ilçe merkezine ulaşım şahsı araçlar ve köy minübüsleri ile yapılmaktadır.

     Bu köyümüzle ilgili bir yanlışı tarihçi olarak düzeltmek zorundayım. Kaçar devleti zamanında İran’da Seyyid Ali Muhammed 1844'te, yeni bir çağı müjdelediğini ve beklenen kişi (Mehdi, Kaim) olduğunu ilan etti. Bu tarihten sonra İran'da ona inanan büyük bir Babi kitlesi meydana geldi. Kaçar devleti sahte Mehdi Seyyid Ali Muhammed’i 1850 yılında kurşuna dizdi. Taraftarlarını da çok sert yöntemlerle idam ve işgence ettiler. Kaçar devletinin yaptığı bu olaylar yüzünden Kaçarlara “İmam Başı Kesen” dediler. Köyün adının Kaçar olması. Kaçar boyundan olmamaları sebebiyle çevre köyler Kaçardoğanşalı köyüne; “ İmam Başı Kesen Kecerliler “ dediler. Bu köyün bu olayla bir ilgisi olmadığı gibi, kaldıki o tarihte bu köy Çarlık Rusya’nı işgalinde idi. Ayrıca ait olduğumuz Kaçar boyunun adını taşıyan Kaçarlar yaptıkları bu olayla İslama ve Ehlibeytte büyük hizmet etmişler. İngilizlerin türettiği bu fitneyi bertaraf ederek Ehlibeytti ve İslamı savunmuşlar. Gerçeği böyle bilseler minnet duymaları lazım.

    Kaçardoğanşalı köyü insanı zeki ve çalışkandır. Okuma yazma oranı çok yüksektir. Okuma yazma oranı % 100 yakın olup, Üniversite okuma oranı % 28 ile Türkiye ortalamasının da üstündedir. En iyi tarım ve hayvancılık bu köyde yapılmaktadır. Yurt dışında çok insanı bulunmaktadır. Yonca tohumunda marka olmuştur. Köyün adı Kaçar şanlı bir Türk boyu, İlçesi Karakoyunlu (1380-1469) yıllarında kurulmuş bir Türk devletinin adı, İli Iğdır 24 Oğuz boyunun adını taşımaktadır.

     Ağrı Dağının gölgesinde düz bir ovada kurulmuş, Kaçardoğanşalı köyü insanı milli, manevi değerlerine bağlı, zeki, girişimci, üretken, espirili, hoş sohbet, farkı fark eden farklı güzel insanlar. Kaçardoğanşalı köyünün güzel insanlarına sevgi, saygı ve muhabbetlerimi yolluyorum. Hoşça kalın, dostça kalın.