Son Yüzyılda Iğdır İli Nüfus Yapısı

  Iğdır 89 yıl Çarlık Rusya’nın işgali altında kaldı. Üç yıl Ermeni zülüm ve soykırımı yaşadı. Iğdır ili 92 yıl işgal, zülüm ve soykırım gördü.

    Ruslar aralıklarla nüfus sayımı yapıyorlardı. 1897 yılında Iğdır şehir merkezinin nüfusu 4.680 kişi idi. 1908 yılında Çarlık Rusya Iğdır (Sürmeli Sancağında) 243 köyünde 95.915 kişi yaşıyordu. Kazım Karabekir 28 Mayıs 1920 yılında Iğdır’a geldiğinde Iğdır merkezde 400 evin olduğunu söylüyor. Iğdır 12 Kasım 1920 yılında Anavatan Türkiye topraklarına dahil edildi. Türkiye Cumhuriyetinde 1927 yılında nüfus sayımı yapıldı. 1908 yılında 95.915 olan Iğdır nüfusu aradan geçen 19 yıl aradan sonra 70.706 kişi azalarak 25.209 kişiye indi. Iğdır şehir merkezinin nüfusu da 3.716 kişiye düşmüştür. Üstelik Iğdır’ın anavatana katılmasıyla İravan Türk Hanlığı, çevre iller ve Güney Azerbaycan’dan gelenler ile beraber.

   Iğdır, Doğubeyazıt, Ağrı ve Kars illerine bağlanmış, 1992 yılında Kars ilinden ayrılarak İl merkezi olmuştur. Bugün Iğdır’ın merkez ilçe ile beraber 4 ilçe 161 köyü bulunmaktadır. Bunlar;

1- Iğdır Merkez : Iğdır merkezde 24 mahalle 3 belde 41 köy bulunmaktadır. Iğdır merkez köy ve beldeler ile 145 bin nüfusu var. Bu nüfusun 100 bini Iğdır merkezde 45 bini belde ve köylerde oturmaktadır. En büyük belde Halfeli beldesi 8.097 en küçük belde Hoşhaber beldesi 2.624, en büyük merkez köy Aşağıerhacı köyü 4.318, en küçük mereze bağlı köy Örüşmüş köyü 26 kişi yaşamaktadır.

    Iğdır merkez 1927 yılında 3.716 kişi idi. Aradan geçen 95 yılda nüfus hızla artarak 100 bin kişiyi geçmiş yaklaşık 30 kat 95 yılda büyümüştür. Iğdır 1960 yılından sonra yurt içi ve yurt dışına çok göç vermiştir. Nüfusa oranla en fazla yurt dışına göç veren illerin başında gelmektedir. Iğdır 1980 yılına kadar 25-30 bin nüfuslu güzel bir Anadolu kasabası iken 1992 yılında Dilucu sınır kapısının açılması ve il olmasıyla hızla göç almış şehrin fiziki, sosyal ve kültürel yapısı hızlı bir şekilde değişmiştir. Göç çevre il ve ilçelerden ve Iğdır ilinin köy ve kırsalından şehir merkezine olmuştur. Bu durum Iğdır kırsalında nüfusun düşmesine, şehrin ranta, betona kurban edilmesine yol açmıştır. Verimli Iğdır ovası şehirleşmeye açılarak, coğrafi, tarihi yapılanmaya uyulmamıştır.

2- Tuzluca İlçesi : Tuzluca ilçesi Iğdır ilinin alan, nüfus ve köy sayısı olarak en büyük ilçesi. İl yüzölçümünün % 35,4 Tuzluca ilçesinden oluşmaktadır. 1908 Çarlık Rusya zamanında yapılan nüfus sayımında Tuzluca ilçesinde 29.106 kişi yaşıyordu. İlçenin o zaman ki adı Kulp idi. 1927 nüfus sayımında Tuzluca ilçesinin nüfusu 18.579  kişi azalarak  10.527 kişiye düşmüştür. İlçe merkez nüfusu da 1.114 kişi idi. Bugün Tuzluca ilçesinin nüfusu 23.538 kişi olup, 5 mahalle 81 köyü bulunmaktadır. Merkez ilçe nüfusu 9.575 olup 81 köyde 13.963 kişi yaşamaktadır. Iğdır iline bağlı 161 köyün yarıdan fazlası 81 köy Tuzluca ilçesine bağlı. Nüfusu en büyük köy Güllüce köyü 1.068 en küçük nüfusa sahip köyüde Kılıçlı köyü olup 22 kişi yaşamaktadır.

3- Karakoyunlu İlçesi : Karakoyunlu ilçesi 1972 yılında Belde 1992 yılındanda ilçe merkezi oldu. 2 mahallesi 18 köyü bulunmamaktadır. Karakoyunlu ilçesi ve köylerinin nüfusu 1886 Rus nüfus sayımının gerisinde. İlçe yurt içi ve yurt dışına çok göç vermiştir. İlçe merkezinin nüfusu 2.778 köylerde ise 11.038 kişi yaşamaktadır. Ermenistan nüfusunun % 70 Karakoyunlu ilçesine yakın oturmaktadır. Başkent Erivan’a en yakın yerleşim yeri Koçkıran ( Dize) köyüdür. Ermenistan, İran ve Nahçivan’a giden karayolları Karakoyunlu ilçesinden geçmektedir. Türkiye- Ermenistan Alican sınır kapısı ve Alican köprüsü Karakoyunlu ilçe sınırları içinde bulunmaktadır. En büyük köy nüfusu Mürşitali köyü 1.648 en küçük nüfusa sahip köy ise Gökçe’li köyü olup 215 nüfus bulunmaktadır.

4- Aralık İlçesi :  Iğdır ilçesine bağlı bir Nahiye merkezi iken 1960 yılında ilçe merkezi oldu. Başköy olan adı Aralık olarak değiştirildi. 21 köy 5 mahallesi var. Merkez ilçe nüfusu 6.251 köylerde yaşayan nüfus 7.951 oturmaktadır. Aralık ilçesi güneşin ilk doğduğu 3 devlete sınır Türk dünyasına açılan kapımızdır. Aralık ilçesi Ermenistan, Nahçivan ve İran devletlerine sınır ve komşudur. 1932 yılına kadar Aralık ilçesi ile Nahçivan komşu değildi. Arada İran devleti vardı. Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk büyük öngörü göstererek İran ile sınır değişikliği yaptı. İran’dan 17 kilometre uzunluğunda Nahçivan sınırından toprak ile Küçük Ağrı Dağını İran devletinden aldı. Böylece Türkiye Nahçivan ile sınır oldu.

     Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk  buraya “ Türk kapısı”. Kazım Karabekir Paşa da “ Şark kapısı” diyordu. 1992 yılında Nahçivan ile aramızdaki  sınırda Dilucu kapısı açıldı. Buradan Türk dünyası ve Türkistan’a açılmış olduk. İran devleti ile Borualan sınır kapısı 1985 yılında tamamlandı İran’ın bahaneleri yüzünden 37 yıldır kapalı. İran ile 4 ilimiz sınır. Ağrı, Van, Hakkari kapıları açıldı. İnşallah yakında Borualan sınır kapısıda açılır. Aralık ilçesinde 1953 yılında Devlet Üretme Çiftliği açıldı.

     Aralık ilçesi üç devletle sınır, Türk dünyasına açılan kapımız, güneşin ilk doğduğu şehir, çok önemli stratejik konuma sahip, altın değerinde bir öneme sahip. İpek yolunun geçtiği, geleceği çok parlak, bir benzerinin bulunmadığı, istisna bir ilçemiz. Aralıklı kardeşlerimiz 1917-1920 yıllarında Iğdır ve çevresinden gelen gaçgınları “ Kaç Ha Kaç” dediğimiz o olaylarda organize eden, emek ve cefa harcayan yiğit insanlar diyarı. Bu gaçgınlar Aralık üzerinden, Güney Azerbaycan’a geçtiler. Iğdır’ın yiğit, fedakar ve vatansever insanlarına selam, sevgi ve saygılarımı sunuyorum.