Bugün, Azerbaycanlılar için büyük bir anlam taşıyan, tarihsel ve kültürel bağların güçlendiği 31 Aralık Hemreylik (Dayanışma) Günü’nü, tüm Azerbaycanlı kardeşlerimle birlikte, Iğdır’dan canı gönülden kutluyorum. Bu özel gün, Azerbaycan Türklerinin tarihsel süreçte yaşadıkları zorluklar, acılar ve ayrılıklar karşısında birleşme, dayanışma ve kardeşlik mesajları vererek, dünyada Azerbaycanlılar arasında güçlü bir milli birlik duygusunun pekişmesini simgeliyor.
Azerbaycan Türkleri, binlerce yıllık tarihsel süreçlerinde pek çok savaş, devrim, askeri müdahale ve baskı dönemi geçirmiş, büyük acılar ve trajediler yaşamışlardır. Bu acıların en belirgin örneklerinden biri, 1828 yılında Rusya ve İran arasında imzalanan Türkmençay Anlaşması ile Azerbaycan’ın Güney ve Kuzey olarak ikiye ayrılmasıdır. Bu anlaşma, Azerbaycan Türklerinin birleşmesini engelleyen bir dönemin başlangıcı olmuştur. Güney Azerbaycan, İran’ın egemenliği altına girmiş, Kuzey Azerbaycan ise Rusların işgali altına girmiştir. Bu süreç, Azerbaycan Türklerinin arasında büyük bir ayrılık yaratmış ve onların bir arada yaşamalarını engelleyen sınırların oluşmasına sebep olmuştur.
Azerbaycan Türklerinin bir kısmı, bu süreçte yaşadıkları yurtlarından sürgün edilmiş, birbirlerinden ayrı kalmışlardır. Türkmençay Anlaşması çerçevesinde Aras Nehri boyunca her iki tarafta da dikenli teller döşenmiş, Azerbaycan Türklerini birbirlerinden ayıran sınırlar çizilmiştir. İran’da Azerbaycan Türklerine "Türk" demek yasaklanarak, "Azeri" ifadesi kullanılmaya başlanmıştır. Aynı şekilde, Sovyetler Birliği döneminde de Azerbaycan’daki Türkler "Türk" kelimesini kullanmaktan men edilmiş ve "Azeri" adı verilmiştir. Bu dönemde, Türk kelimesinin kullanılmasının cezalandırılması, Azerbaycan Türklerinin kimliklerine yönelik ciddi baskılar oluşturmuştur.
28 Mayıs 1918’de, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşu, Türk dünyası ve İslam dünyasında kurulan ilk Cumhuriyet olma özelliğini taşımaktadır. Ne yazık ki, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti yalnızca 23 ay sürebilmiş ve 1920 yılında Sovyet Rusya tarafından sona erdirilmiştir. Ancak Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesi, 1990’lı yıllarda yeniden başlamış ve 70 yıl sonra 21 Mayıs 1990 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın fermanıyla, Azerbaycan yeniden bağımsız ve demokratik bir devlet olarak kurulmuştur. 28 Mayıs günü, Azerbaycan’ın bağımsızlık tarihinin bir dönüm noktası olarak, Azerbaycan Devleti tarafından resmi olarak kutlanmaktadır.
Azerbaycan Cumhuriyeti, 18 Ekim 1991 tarihinde, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin varisi olduğunu kabul eden Anayasa kararını kabul ederek, bağımsızlık ilanını pekiştirmiştir. Bu yıl, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin 106’ıncı kuruluş yıldönümüdür. Bu vesileyle, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade başta olmak üzere tüm kurucuları ve emeği geçenleri saygı, sevgi ve rahmetle anıyoruz.
Sovyetler Birliği'nin dağılması sürecinde Azerbaycan Türkleri, İran sınırındaki bölgelerde büyük çaplı mitingler düzenleyerek, Aras Nehri’nin her iki yakasında yaşayan Azerbaycanlıların birbirleriyle görüşmelerini sağlamak amacıyla sınırların kaldırılmasını talep etmişlerdir. 1989 yılının Aralık ayında, Azerbaycanlılar sınırda bulunan dikenli telleri dağıtarak, iki bölgedeki halk arasında yeniden birleşme çabalarını başlatmışlardır.
Sonuçta, 16 Aralık 1991’de, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi tarafından 31 Aralık günü, “Dünya Azerbaycanlıları Dayanışma Günü” olarak ilan edilmiştir. Azerbaycan Parlamentosu, 1992 yılında bu kararı resmi olarak kabul ederek 31 Aralık’ı Dünya Azerbaycanlılarının Hemreylik (Dayanışma) Günü olarak ilan etmiştir. Hemreylik Günü, Azerbaycan Diasporası için en önemli bayramlardan biri haline gelmiştir ve Azerbaycan Türklerinin dil, fikir ve iş birliği temelinde milli ve manevi bütünleşme arzularını simgelemektedir.
31 Aralık, Türkmençay Anlaşması’yla bölünen Azerbaycan Türklerinin, sınırları aşarak birbirlerine kavuştuğu, aralarındaki kardeşlik bağlarını yeniden inşa ettiği bir gündür. Hemreylik (Dayanışma) Günü, Azerbaycan Türklerinin dayanışma, birlik ve beraberlik içinde yaşama arzusunun somut bir ifadesidir.
Bu anlamlı günde, tüm Azerbaycan Türklerine, hem Azerbaycan'da hem de yurt dışında yaşayan tüm kardeşlerimize, en içten dileklerimi sunuyor, Iğdır'dan Azerbaycan’a sevgi ve selamlarımı iletiyorum. Azerbaycan'ımızın Hemreylik Günü kutlu olsun!
