RAMAZAN FIKRALARI
Türk Edebiyatında mevcut edebi türler içinde, ürünlerinin çokluğu, konularının çeşitliliği bakımından en zengini ve renklisi, diyebiliriz ki fıkra türüdür. Edebiyatımızda, bu türe ait bütün örnekler mutlaka, Nasreddin Hoca, Aldar Köse, İncili Çavuş, Esenpulat, Bektaşi, Ahmet Akay ve Bekri Mustafa gibi bir fıkra tipine bağlatarak anlatılır. Biz de burada Nasrettin Hoca ve Bektaşi tipine dayanan ve Ramazanlıkla ilgili birkaç fıkra sunacağız.
*** *** *** *** ***
Ramazanda bir gün Hoca Camiye gecikmiş ve aceleyle abdest alırken ibrikteki suyu devirir. Su yetişmez, o da sol ayağını yıkamaz. Acele ile namaza dururken sol ayağını kaz gibi kaldırır sağ ayağının üstünde durur. Cemaat:
Ne yapıyorsun hoca? Bu ne biçim namaz? Deyince, Hoca:
- Ne yapayım der, sol ayağımın abdesti yok!
*** *** *** *** *** *** *** *** ***
Bir Ramazan günü adamın biri Hoca’ya:
-Bu gün filanların daveti vardı vardı der.
Hoca ise: - Olabilir, bana ne, der. O adam : - iyi de Hoca, oraya seni de davet ettiler diye anlatmak ister.
Hoca ise : - Davet ettilerse, beni davet ettiler, bundan sana ne! Der.
*** *** *** *** *** *** *** **** ***
Ramazanda paraya çok sıkışan dostlarından biri Hoca’dan:
Biraz vadeyle bir miktar ödünç para ister. Hoca : - İstediğin kadar vade verebilirim, fakat para veremem, der.
*** *** *** *** *** **** **** **** ****
Ramazanda, hanımı Hoca’ya çıkışır. Hocam hem oruç tutmuyorsun hem de sahura kalkıyorsun, böyle olur mu? Hoca : - Hanım, elbette sahura kalkacağım. Kalkmayayım da tümden kâfir mi olalım.
*** *** **** **** **** ***** **** **** **** **** ****
Bir gün Hoca, Ramazan telaşesiyle namaza geç kalıp, zar-zor yetişir. Telaşeyle namaza durunca ayakkabıları da ortalıkta kalır ve ayakkabısını çalarlar. Cemaatten biri de bir müddet sora hocaya der ki : -Hocam namazda hangi tarafa doğru döneyim? Hoca:- Ayakkabın nerde ise o tarafa dönüp, durmalısın.
*** *** *** *** **** **** **** ***** ***** *****
Türk Edebiyatında Bektaşi Tipine bağlı fıkra tiplerinden yukarıda da bahsetmiştik. Hlakın yaşadığı vaka hadiseleri, tecrübeleri temsil ettiği kadar; halkın zekasını, aklını, bilgisini, ahlak ve terbiye anlayışını, inanç ve itikatlarını da temsil eden fıkra tiplerinden ve en önemlilerinden biri de Bektaşi tipi fıkralardır.
Bektaşi, toplum hayatında cereyan eden olayları tenkit ederken, insanlara doğruyu, iyiyi, güzeli öğretmeyi ve düşündürmeyi gaye edinmiştir. Dünyadaki haksızlıkları, adaletsizlikleri, eşitsizlikleri “kadere” bağlayıp “alın yazısı” diye sineye çeken zihniyete de Bektaşi tahammül edemez. Bunları ifade eden birkaç fıkra sunmak istedim:
*** *** *** *** *** **** **** **** ****
Softanın biri, Ramazanda Bektaşi’yi küçük düşürmek amacıyla Bektaşi’den İslam’ın şartını sormuş, Bektaşi: -Birdir. Demiş.
Be herif, daha İslam’ın şartını bilmez, bir de dervişlik tasarlarsın, deyince Bektaşi:
-Savım-salat bizde yok; hac, zekat da siz de yok. Bir kelime-i şahadetten başka ne kaldı demiş.
*** *** *** *** *** *** *** **** **** ***
İmparatorluk devrinde köylü Bektaşilerden biri şehre gelmiş. Oruç yemenin şiddetle yasak olmasına rağmen, çarşıya girer girmez cigarasını tellendirmiş. Sofu esnaflardan biri dayanamamış:
-Hey baba erenler!...Sizin köye Ramazan gelmedi mi? Diye bağırmış. Bektaşi vaziyetini hiç bozmamış. Hemen o adama yaklaşmış:
- Azizim… Köye tahsildarlar geldiler...Herkesi kasıp kavuruyorlar. Yakamı ellerinden zor kurtardım. Şehre kaçtım. Köyün vaziyeti bu merkezde iken Ramazanın haddine mi düşmüş ki köye gelsin.
*** *** *** *** *** **** *** *** **** ***
Bektaşinin birine, Ramazan kaç gündür demişler. Cevap vermiş: - Tutanlara göre altmış, tutmayanlara göre otuz gündür demiş.
**** **** ***** ***** **** **** **** **** **** **** *****
Bektaşinin birine:
- Bu ramazanı nasıl çıkardın, demişler.
- Otuz kişi toplandık, bir günde çıkarıverdik, demiş
***** ***** ***** **** ***** ******* ****** ***** ****** ***** ******
Bektaşi teneke kaplı fakir kulübesinde oturmuş, sessiz sedasız oruç yiyormuş. Pencerenin önünden geçen bir sofu görmüş
- Hayrola baba…Galiba senin eve Ramazan girmemiş. Bektaşi gülmüş :
- - A imanım… Mübarek ramazan saraylara ve konaklara girer. On bir ayın sultanı olan o nazlı misafirin benim teneke kulübemde ne işi var?
*** *** *** *** *** **** *** *** *** *** *** *** **** Bir Bektaşi’yi “oruç yedin” diye yakalamışlar. Bektaşi şöyle demiş:
- Yahu, on bir ay aç gezdim, kimse halin nedir demedi. Bu gün karnımı doyurmak istedim, yakaladınız. Bu, reva-yı hak mıdır?
Bir Erzurum fıkrasıyla son verelim:
Erzurumlu Naim Hoca, Ramazanda güreşçi olan lokanta sahibini çağırarak sorar:
Oğlum maşallah fizigin (vücut yapın) yerinde, bu oruç-namazla aran nasıl? Demiş. Adam çok mahcup bir vaziyette :
- Hocam bu dediklerini bir hayli yaptım, faka pek r a n d i m a n alamadım. Demiş.
Merhum Naim Hoca gülerek ve ona takılarak sen yine de namazını kıl ve orucunu tut diye tavsiyede bulunmuş.
Mahalli fıkralarımız daha çoktur. Onları da başka bir yazımızda ele alırız.
